Kemik doku hücrelerine osteosit, kemik dokunun ara maddesine ise asein denir. Osteositlerin bulunduğu boşluklara lakün adı verilir. Lakünlerde bulunan osteositler, yıldızımsı bir şekilde olup, oluşturdukları uzantılarla birbirleriyle bağlantı kurar.
Kemiklerin ara maddesi olan osein, organik (kollajen lifler) ve inorganik (kalsiyum karbonat (CaCO3), kalsiyum fosfat (Ca3(PO4)2, Magnezyum (Mg) vb.) maddelerden meydana gelir. Kollajen lifler kemiğe esneklik sağlar. Kemik dokuda bulunan inorganik maddeler ise (CaCO3, Mg vb.) kemiğe sertlik kazandırır.
Kemik doku kendi içerisinde süngerimsi kemik doku ve sert (sıkı) kemik doku olmak üzere iki kısma ayrılır.
Süngerimsi Kemik Doku
Gözenekli bir yapıya sahip olup boşluklarında kırmızı kemik iliği taşır. Kırmızı kemik iliği, kan hücrelerimiz olan eritrosit (alyuvar), lökosit (akyuvar) ve trombosit (kan pulcukları) yapılarını üretir. Süngerimsi kemik doku, uzun kemiklerin baş kısmında, kısa ve yassı kemiklerin ise iç kısmında bulunur.
Sert (Sıkı) Kemik Doku
Sağlam, sert bir yapıya sahip olup, osteon denilen yapı birimlerinde oluşur. Sıkı kemik dokuda bulunan boyuna kanallara havers kanalı, havers kanallarını birbirine bağlayan enine kanallara ise volkmann kanalı denir. Bu kanallarda sinir hücreleri ile kan damarları uzanır (bulunur). Osteositlerin besin ve oksijen ihtiyaçları ile boşaltımları bu damarlardan sağlanır. Sert kemik doku, uzun kemiklerin dış yüzünde ve özellikle gövde kısmında bolca bulunur. Diğer kemik çeşitlerinin de dışını örter.
Kemikler şekillerine göre; uzun kemik, kısa kemik, yassı kemik ve düzensiz şekilli kemikler olmak üzere 4 grupta toplanır. Kemik çeşitlerine geçelim:
1. Uzun Kemikler
Kol ve bacaklarda bulunan pazu, dirsek, ön kol, kaval, baldır ve uyluk kemikleri örnek verilebilir. Ayrıca parmak kemikleri de uzun kemiklerdir.
Uzun kemiklerin uç kısımları şişkin bir yapıdadır. Baş kısımlarının dışı sert kemik doku, içi ise süngerimsi kemik dokudan oluşur. İki baş kısım arasında kalan gövde bölümü ise temelde sert kemik dokudan oluşur.
Uzun kemiklerin gövde kısmında sarı kemik iliği ve kanalı bulunur. Bu iliğin yağ miktarı fazla olduğundan sarı bir renk alır.
Kıkırdaktan oluşan ve uzun kemiklerin baş kısmında bulunup kemiğin boyca uzamasını sağlayan yapı epifiz plağıdır. Yaşın ilerlemesi ile bu yapı kemikleşir ve boy uzaması durur.
Kemiklerin en dışını sararak, kemiği besleyen, onaran, koruyan ve enine büyümesini (kalınlaşmasını) sağlayan yapı ise periost zarıdır. Periostta bol miktarda kan damarı ve sinir bulunur.
2. Kısa Kemikler
El bilek kemikleri ile ayak bilek kemikleri örnek verilebilir.
Dış kısmında sert kemik doku, iç kısımlarında ise süngerimsi kemik doku bulunur.
Boy ve enleri birbirine yakın kemiklerdir.
3. Yassı Kemikler
Kafatası kemikleri, kaburga, kalça kemiği ve kürek kemiği örnek verilebilir.
Dış kısımları sert kemik doku, iç kısımları ise süngerimsi kemik dokudan oluşur.
4. Düzensiz Şekilli Kemikleri
Omurlar ile çene kemikleri örnek olarak verilebilir. Belli bir şekli olmayan kemiklerdir.
Dış kısımları sert kemik doku, iç kısımları ise süngerimsi kemik dokudan oluşur.
Not: Süngerimsi kemik doku, sert kemik doku, periost ve kırmızı kemik iliği kemik çeşitlerinde ortak yapılardır. Ancak sarı kemik iliği ve kanalı sadece uzun kemiklerde bulunur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder